TEDÜ, 2025 Kadın ve İstihdam Araştırması’nı yayımladı

TEDÜ, XSIGHTS Araştırma ve Danışmanlık ile TurkishWIN işbirliğiyle gerçekleştirdiği 2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’nın sonuçlarını 10 Nisan’da düzenlediği konferansta paylaştı. Araştırmaya nazaran bayan ve erkeklerin ortak paydası, esnek çalışma saatleri talebi oldu.

Dünya genelinde cinsiyet eşitliği şuuru giderek yaygınlaşırken, ülkemizde bu alanda gerçekleştirilen araştırmalar toplumun benimsediği niyet yapısını ve kaydedilen ilerlemeyi gözler önüne seriyor. TED Üniversitesi (TEDÜ), XSIGHTS Araştırma ve Danışmanlık ile TurkishWIN işbirliğiyle gerçekleştirdiği 2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’nın sonuçlarını, 10 Nisan’daki konferansında paylaştı. Araştırmadan hareketle bayan istihdamı konusunda 2017’den 2025’e kadarki gelişmelerin ele alındığı aktiflikte, birçok öğretim vazifelisi konuşmacı olarak yer aldı.

“Bir çocuğa en uygun annesi bakar”

TEDÜ’nün global bayan topluluğu TurkishWIN ve milletlerarası araştırmalara imza atan XSIGHTS ile 15 Şubat – 12 Mart tarihlerinde bin bireyle yüz yüze yaptığı araştırmayla ilgili olarak XSIGHTS Toplumsal Bilimler Enstütüsü Müdürü Serap Koydemir “Kadın ve istihdama yönelik 2025’teki algı ve tavırlar, evvelki yıllarla karşılaştırıldığında dikkate bedel farklılıklar ortaya çıktı. 2022’de %67,1 olarak ölçülen “Bir çocuğa en düzgün annesi bakar” miti, bu yıl iştirakçilerin %83,4’ü tarafından desteklenirken, babanın çocuk bakımında değerli bir rol üstlenmesine gerek olmadığı tarafındaki görüşe iştirak oranı, 2022’ye nazaran manalı biçimde azaldı. Mesken içi işlerin ve çocuk bakımının anneye, aile iktisadının ise babaya ilişkin olduğuna dair klasik inançlar varlığını müdafaaya devam etti” dedi.

“Çalışan annelerin çocuğu sevgiden yoksun kalır”

2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’nın sonuçlarını paylaşan XSIGHTS Toplumsal Bilimler Enstütüsü Müdürü Serap Koydemir, “Kadın iştirakçilerin %40,4’ü, erkeklerin de %60,3’ü anne çalıştığında, çocuğun anne sevgisinden yoksun kalacağını düşünüyor” dedi. Misal halde bakıcıyla büyüyen çocukların mutsuz olacağına dair yaygın fikir biçiminin, erkeklerde bayanlara nazaran 12,6 puan daha fazla görüldüğünü de kelamlarına ekleyen Koydemir, erkek iştirakçilerin %50,9’unun bu fikre katılırken, bayanlarda bu oranın %38,3’te kaldığının da altını çizdi. Genel mitlerde bayanlara oranla erkeklerin, çalışan bayanlara karşı çalışmayan bayanların iştirakinin daha yüksek olduğunu da kelamlarına ekleyen XSIGHTS Toplumsal Bilimler Enstütüsü Müdürü Serap Koydemir, “Kadın istihdamının aile hayatına tesirleri konusundaki algılarının daha olumsuz tarafta ilerlediği kaydedildi” dedi.

TEDÜ’nün araştırmasında toplumdaki tabular, inanışlar farklılıklar gösterse de babanın çocuk bakımına daha fazla dahil olmasının istendiği, annenin çalışmasının aile hayatına tesiri konusundaki algının daha olumlu tarafta değiştiği görüldü. En dikkat alımlı değişim ise “Babanın çocuk bakımında değerli bir rolü olmasa da olur” mitinde yaşanarak %1,6’dan %65,4’e çıkması, babaların rolünün ehemmiyeti konusunda güçlü bir toplumsal mutabakat oluştuğuna işaret etti.

Kim daha uygun bir siyasi lider

TEDÜ’nün 2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’ndan hareketle bayan ve erkeklerin toplumsal rollerine dair klasik inançlarda da son yıllarda değişiklikler gözlemlendi. “Üniversite eğitimi kız çocuktan çok, erkek çocuk için önemlidir” görüşüne %8’lik iştirak oranı, toplumda cinsiyet eşitliği konusundaki farkındalığın arttığını ortaya koydu. Buna rağmen “Eğer bir bayan kocasından daha fazla para kazanıyorsa, bu durum evlilikte problemlere yol açar” görüşü, yaygınlığını korudu. Erkeklerin bayanlardan “daha uygun siyasi lider” olduklarına dair inanışı ise bayanların %27,3’ü, erkeklerin ise %53,8’i onayladı. Benzeri halde erkeklerin %42,3’ü, bayanların erkeklerden daha başarılı teşebbüsçü ya da iş insanı olacağına inanırken, bu görüş bayanlar ortasında ise daha az %19,1 kabul gördü.

Erkeklerin ailelerinin ekonomik muhtaçlıklarını karşılaması gerektiği görüşü, TEDÜ’nün araştırmasına nazaran günümüzde geçerliliğini koruyor. %82,3 oranında dayanak bulan bu görüş, yıllara nazaran de artış gösterdi. “Kadın çalışarak ailesinin ekonomik muhtaçlığını karşılamak zorundadır” görüşünün iştirakçilerin sırf %16,7’si tarafından destelenmesi de bayanların konuttaki rollerine dair toplumsal algıyı yansıttı. Erkeklerin iş bulma konusunda daha fazla hakka sahip olduğu inancı ise bilhassa erkeklerin %35,3’ü, bayanların ise dörtte biri tarafından onaylandı.

Ortak talep: Esnek çalışma saatleri

TEDÜ’nün XSIGHTS ve TurkishWIN işbirliğiyle gerçekleştirdiği 2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’nda incelenen kolaylaştırıcı siyasetler ortasındaki esnek çalışma saatleri, hem bayanlar hem de erkekler tarafından en çok talep edilen ortak konu oldu. Bayanların %36’sı, erkeklerin ise %27’si, patronlarından esnek çalışma saatleri beklediğini açıkladı. Bilhassa bayanlar esnek çalışma saatlerinin yanı sıra, daha fazla müsaade günü ve çocuklar için bakım hizmeti üzere destekleyici siyasetleri yüksek maaştan daha üst sıralara koyduğunu bildirdi. İş ve hayat istikrarı kurulabilmesi açısından kritik ehemmiyete sahip bulgulara online kanallardan raporu indirerek erişilebiliyor.

2025 Bayan ve İstihdam Araştırması’ndan Öne Çıkanlar

Yaygın görüşler

• “Genelde erkekler bayanlardan daha âlâ siyasi önder olur” inancının net kıymeti -%1,9’da kaldı.
• “Erkekler bayanlardan daha başarılı girişimci/iş insanı olur” görüşünün net bedeli -%18,8’e ilerledi.
• “Bir bayan, kocasından daha fazla para kazanıyorsa, bu durum evlilikte meselelere yol açar” kanısının net pahası %12,2’ye geriledi.
• “Üniversite eğitimi, kız çocuktan çok erkek çocuk için önemlidir” algısının net bedeli -%75,8’e çıktı.
• “Kadınlar evlendikten sonra çalışmamalıdır” inancının net kıymeti -%58’e çıktı.

Genel bulgular

• “Bir çocuğa en güzel annesi bakar” inancının net pahası %73’e geriledi.
• “Anne çalışırsa çocuk anne sevgisinden yoksun kalır” görüşünün net kıymeti %21,7’ye ilerledi.
• “Babanın çocuk bakımında kıymetli bir rolü olmasa da olur” görüşünün net pahası -%65,4’e çıktı.
• “Bakıcıyla büyüyen çocuk mutsuz olur” görüşünün net pahası %19-20 civarında kaldı.
• “Çalışan anne çocuğuna âlâ bakamaz” görüşü -%12,2‘ye geriledi.
• “Ev işi ve çocuk bakımı annenin, meskene para getirmek babanın işidir” mitine olan inanç %6’ya ilerledi.

İstihdam

• “Ülkede beşerler iş bulamıyorsa, çalışmak bayanlardan çok erkeklerin hakkıdır” görüşünün net kıymeti -%26,2’ye ilerledi.
• “Kadınlar çalışarak ailesinin ekonomik muhtaçlıklarını karşılamak zorundadır” niyetinin net kıymeti -%42’ye geriledi.
• “Yarı vakitli çalışma bayanlar için uygundur” görüşünün net kıymeti %38’e geriledi.
• “Erkekler ailelerinin ekonomik gereksinimlerini karşılamak zorundadır” bakış açısının net bedeli %73’e geriledi.

Babalık müsaadesi ve kolaylaştırıcı politikalar

• Katılımcıların %51’i babalık müsaadesinden haberdar olduğunu belirtti.
• Kadınların %36’sı, erkeklerin %27’si, patronlarından esnek çalışma saatleri beklediğini bildirdi.
• Erkekler, daha fazla müsaade günü ve yüksek maaş üzere siyasetler da talep etti.